ردیابی تیپ های شیمیایی نیوالنول و داکسی نیوالنول در جدایه های قارچ fusarium culmorum در گندم های استان آذربایجان غربی

بلایت فوزاریومی سنبله یکی از مهم ترین بیماری های موجود در غلات در سطح جهان می باشد. این بیماری منجر به کاهش تولید محصول در مزرعه، کاهش کیفیت دانه و آلودگی دانه با مایکوتوکسین ها می گردد. بررسی حاضر به منظور تعیین تیپ های شیمیایی تولید شده توسط جدایه های قارچ fusarium culmorum جداسازی شده از مزارع گندم استان آذربایجان غربی با استفاده از ردیابی ژن-های tri13 و tri7 صورت پذیرفته است. نمونه برداری در طول خرداد ماه سال زراعی 1390-1389 که مصادف با تشکیل و تکامل خوشه های گندم می باشد، از مزارع ارومیه، مهاباد، میاندوآب، خوی، تکاب و ماکو صورت گرفت. پس از کشت و خالص سازی نمونه ها، با استفاده از کلیدهای شناسایی معتبر، تعداد 98 جدایه f. culmorum جداسازی گردید. برای شناسایی تکمیلی جدایه های f. culmorum که با استفاده از خصوصیات مورفولوژیکی شناسایی شده بودند از جفت آغازگر اختصاصی گونه c51f/c51r استفاده گردید، که نتایج به دست آمده از واکنش pcr صحیح بودن نتایج شناسایی بر اساس خصوصیات مورفولوژیکی را تایید نمود. جهت تعیین تیپ شیمیایی تولید شده توسط جدایه های f. culmorum ژن tri13 با استفاده از جفت آغازگرهای tri13donr/tri13f و tri13nivr/tri13nivf و ژن tri7 با استفاده از جفت آغازگرهای tri7f/tri7r و minustri7r/minustri7f مورد ردیابی قرار گرفتند. با استناد به نتایج حاصل از واکنش pcr تعداد 59 جدایه به عنوان جدایه های دارای پتانسیل تولید تیپ شیمیایی داکسی نیوالنول و 39 جدایه به عنوان جدایه های دارای پتانسیل تولید تیپ شیمیایی نیوالنول معرفی گردیدند. برای بررسی تولید توکسین توسط جدایه های مورد بررسی تعداد 6 جدایه با استفاده از روش کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا (hplc) مورد آزمایش قرار گرفتند. با توجه به نتایج به دست آمده، تولید هر دو تیپ شیمیایی don و niv توسط جدایه های f. culmorum مزارع استان آذربایجان غربی به اثبات رسید و تیپ شیمیایی داکسی نیوالنول به عنوان تیپ شیمیایی غالب در مزارع مورد بررسی معرفی گردید. تکنیک های مولکولی، در مقایسه با شناسایی گونه با استفاده از کلیدهای شناسایی و ارزیابی توکسین با استفاده از روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا، دقیق تر و سریع تر بوده و استفاده از این تکنیک ها در بیماری شناسی گیاهی نیاز به افراد ماهر و با تجربه بالا ندارد. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان داد که استفاده از جفت آغازگر اختصاصی گونه c51f/c51r جایگزین مناسبی برای شناسایی گونه f. culmorum بر اساس خصوصیات مورفولوژیکی می باشد. با توجه به زمان بر بودن و هزینه های بالای روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا، به کار بردن آغازگرهای مورد استفاده در این تحقیق به جای استفاده از این روش توصیه می گردد. روش های مختلف مبارزه با این بیماری در طول سالیان متمادی نتایج قابل قبولی در بر نداشته است و محدود نمودن سنتز توکسین ها به عنوان بهترین راه مبارزه با این بیماری معرفی گردیده است. شناسایی مکانیسم-های بیوشیمیایی، مولکولی و فاکتورهای تنظیم کننده بیوسنتز توکسین ها، شرط اساسی برای محقق شدن این امر می باشد.